dinsdag 6 oktober 2009

Dit is een herinnering aan een moment van herkenning in mijn studietijd aan de kunstacademie. Ik denk dat we allemaal wel zo'n moment kennen. Iets in jezelf wordt herkend, ofwel door een ontmoeting of doordat iemand je iets laat zien, je iets aanwijst, zoals in mijn geval. Het werk van Willem de Kooning neemt nog steeds een bijzondere plaats in.


'Stille beweging'


Opeens schoot me iets te binnen, er werd iets aangeraakt dat ik nog niet eerder zo intens gevoeld had.

Zacht, gloeiend, wonderbaarlijk.

Het moet 1971 geweest zijn. Meneer Dilrosun, onze leraar schilderen, had ons meegenomen naar het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij was een man van weinig woorden, had een lichtgekleurde huid, donker haar, was licht kalend met een korte ringbaard. Eigenlijk was-ie het prototype van een kunstenaar, relaxed gekleed, sportieve schoenen met zachte zolen, die net als hijzelf weinig geluid maakten.

We liepen onder de indruk achter hem aan, het was onze eerste excursie.

Enkele zalen waren we al doorgelopen en hij had ons op zachte toon gewezen op composities, technieken en details. Hij kon zo mooi vertellen, de groep was vol aandacht.

Plots stonden we voor een schilderij van Willem de Kooning. “ Kijk, ” zei hij “ dit schilderij in dikke olieverf heet de Rozevingerige Dageraad ”.

“Zie je iets van die titel in het schilderij, voel je er iets van? - Zie je de snelheid en de kracht van de verfstreken? - Zie je de stille beweging?”

Ik probeerde hem te volgen.

“ Zie je hoe hij de kleuren heeft gebruikt, kijk: er is een balans – hier heb je een vuile roze en daar komt nog een lichtere toets in dezelfde kleurfamilie terug ”.

“ Kijk, hij heeft heel frisse kleuren verwerkt, maar ook vuile, verschoten tinten, hierdoor ontstaat er een spannend gesprek tussen de nuances ”.

Ik kon hem nauwelijks bijhouden en tegelijkertijd voelde ik precies wat hij bedoelde.

Hij ging door: “ Ook de vormen vertellen iets, zie je dat? Ze zwieren over het doek, stille beweging en dageraad ”.

Mijn ogen puilden uit mijn hoofd, ze zogen zich in het schilderij, ik raakte bijna buiten adem. Er stond een bankje midden in de zaal, ik weet niet hoe lang ik daar gezeten heb.

Toen ik opstond keken mijn ogen anders, een 'stille beweging' in mijn binnenste was op gang gebracht, er was een nieuwe dag begonnen.